De oorzaak van de brandramp in 1572 is gelegen in de brandstichting door de Brielse soldaten (= watergeuzen). Wat was het geval? De pastoor die zich samen met de andere geestelijken en de kerkmeesters zich al vluchtend voor de Brielse soldaten (=watergeuzen) hadden teruggetrokken in de  kerk, verdedigden zich zo goed dat een van hen de kapitein van de geuzen in het been schoot. De wraak was niet mis als men leest dat alle huizen van Caeije af totte loop boven de kercke toe, de kerk zelf en het stadhuis in vlammen opgingen.

De belegering voorafgaande aan de brand zal hebben plaatsgevonden in april en mei 1572. Er is een tekort aan voedsel voor de inwoners. Op 23 mei betaalt de Essense meier Michiel Ghelden 10 stuivers aan Aerden van Geel om naar Tongerlo te gaan om te zien of ze daar koren hadden.

Item ghegheven Aerden van Geel den XXIIII meij van dat hij Tongerlo ghinck, om die van Rosendaele wil, oft sij coren hebben soude ..X st. {ATT: B.IV.14}

En toen op 1 juni Roosendaal in vlammen opging, betaalde de meier aan een aantal jongemannen 8 stuivers om naar Tongerlo te gaan. Het vermoedelijke reden zal geweest zijn de abdij op de hoogte te stellen van het gebeurde.

Item jonghelinghen ghegheven den ierste junij doe Rosendael verbrende, van Tongerloe te gaen ..VIII st. {ATT: B.IV.14}.

In de kroniek geschreven door Godevaert van Haecht lezen we nog wat meer details over het gebeurde:    

{31 mei 1572}
In’t eynde deser maent syn gecomen onversiens eendeel Guesen uyt den Briele in de vryheyt van Roosendael ende eysten daer ransoen oft sy wouden plonderen oft branden. Maer de gemeyne boeren wesen haer in der kercke daer de paep met 6 oft 7 haer op den toren gesloten hadde, van de principaelste van den dorpe; maer als sy na den toren quamen,scoten sy so dapper nederwaerts, dat se vuelvolcx verloren ende den capiteyn werdt selve oock gequetst,waerom sy den brant in der kercke en toren staken, ende daer verbranden noch wel over de 200 huysen daertoe, ende vertrocken wederom na denBriele, meynende dat dese personen al op den toren verbrant ende versmacht waeren. Maer men bevonde haer levende, hebbende haer met den clockseelen nedergelaten in’t sacramentscoor, daer se doen hoewel het overwelfs was, noch meynden van hittete vergaen, haer doen bergende in een gemets graf, dat so groot was, dat sy alle seven daer in lagenen waeren vry van den dampe